History and Memory in the Basilian School in Uman (1765-1834)
Abstract
The purpose of the research paper. This paper is an attempt to present the historical education at the Basilian school in Uman (the programmes, methods, didactic aids, qualifications, and professional skills of teachers and caretakers) and the mechanisms which shaped the cultural memory of its alumni (in-school and after-school activities)
Scientific novelty. By engaging in mnemohistorical reflection, we wish to show the cultural components which may have impacted the construction of the cultural memory of Uman alumni. We will be interested in the science and didactics of history, as well as in answering the question how the Basilian “now” of the 19th century was affected by the past, and how that past was constantly being reinvented, remodelled, rediscovered, and reconstructed by the tutors and their pupils.
Conclusions. The aim of the Basilian pedagogy was to raise a citizen able to function in the multi-ethnic and multi-denominational Commonwealth. Indubitably, the so-called idea of unity was a fundamental component of Basilians’ thinking-acting. The pupils were, therefore, raised in the sense of a national as well as Catholic, two-rite community (obviously keeping their own, Ruthenian and Uniate distinctness). The bloody events of 1768 in Uman were an important part of imparted knowledge. The teachers created a particular educational trail tracing the pogrom (the monastery, the well, the church, Sofiyivka). This trail formed a complete iconosphere, where each “site of memory” evoked visual experiences and triggered a whole system of associations, agitations, and emotions. Its existence is attested by descriptions found in the accounts and memoirs of former students. The school also employed secular people, filled with new ideas, not always compliant with the Basilian charism. They instilled in young people “secular” ideas and values, such as the adoration for the Emperor of the French and all movements which could tear down the rules established after the Congress of Vienna: restauration, legitimism, and the balance of power.
References
Albertrandy Jan Chrzciciel (1846). Dzieje Królestwa Polskiego krótko lat porządkiem opisane przez... Vol. 1-2. Lwów: nakł. T. Jabłońskiego [in Polish].
Assmann, A. (2008). Transformations between History and memory. Social Research, 75 (1), 49-72 [in English].
Beauvois, D. (1991). Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803-1832. Vol. 2: Szkoły podstawowe i średnie. Lublin [in Polish].
Bilyk, V. (2019). Tsarskie repressii otnositelno greko-katolicheskoi Tserkvi na yugo-vostochnoi Rechi Pospolitoi v kontse XVIII veka [Tsarist repressions against the Greek Catholic Church in the South-East of the Commonwealth in the end of the 18th century]. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie, 26, 233-248 [in Russian].
Brogi-Bercoff, G. (2016). The emergence of linguistic consciousness in the multilingual context of early modern Ukraine. In: Proceedings of the Conference: “Shliakh u chotyry stolittia. Ad fontes – Do dzherel” do 400-i richnytsi zasnuvannia Kyievo-Mohylianskoi akademii (12-14 zhovtnia 2015 roku). Kyiv, pp. 24-40 [in English].
Davydiuk, V.M. (2018). Umanskyi vasylianskyi monastyr: istoriia ta suchasnist [Basilian monastery in Uman: History and modernity]. Uman: VPTs «Vizavi» [in Ukrainian].
Duchińska, S. (1897). Młode lata Franciszka Duchińskiego uzupełnione rzutem oka na jego działalność naukową. Lwów: Drukarnia Ludowa [in Polish].
Condillac Etienne Bonnot de (1802). Logika czyli pierwsze zasady sztuki myślenia. Wilno [in Polish].
Getka, J. (2017). Wychowanie młodzieży w ruskojęzycznych drukach bazyliańskich. Acta Polono-Ruthenica, vol. 22/3, 21-35. DOI: 10.31648/apr.1245 [in Polish].
Getka, J. (2019). U progu modernizacji. Ruskojęzyczne drukarstwo bazyliańskie XVIII wieku. Warszawa-Lublin: Wydawnictwo KUL [in Polish].
Giller, A. (1885). O życiu i pracach F.H. Duchińskiego kijowianina. Lwów [in Polish].
Giżycki, J.M (Wołyniak) (1899). O bazylianach w Humaniu. Przewodnik Naukowy i Literacki, 27, 456-464, 562-570, 657-664, 744-752, 845-858, 938-946, 1031-1043, 1136-1182 [in Polish].
Goszczyński, S. (1924). Podróż mojego życia. Urywki wspomnień i zapiski do pamiętnika. 1801-1842. Wilno: Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie [in Polish].
Goszczyński, S. (2000). Kilka słów o Ukrainie i rzezi humańskiej. Zamek kaniowski, 100-103 [in Polish].
Groza, A. (1857). Mozaika kontraktowa. Pamiętnik z roku 1851. Wilno: Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego [in Polish].
Groza, A. (1860). Śmieciński. Powieść szlachecko-ukraińska. Żytomierz: nakł. księg. Hussarowskiego [in Polish].
Halbwachs, M. (1980). The Collective Memory. New York: Harpers & Row [in English].
Heleniusz, E. (Eustachy Iwanowski). (1876). Wspomnienia lat minionych. Vol. 1-2. Kraków [in Polish].
Kempa, T. (2005). Czy męczeńska śmierć arcybiskupa Jozafata Kuncewicza przyczyniła się do rozwoju unii brzeskiej na obszarze archidiecezji połockiej? In: Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku. Lublin, 94-98 [in Polish].
Kołbuk, W. (2013). Wokół kwestii tożsamości narodowej unitów podlaskich. Studia Białorutenistyczne, 7, 11-24. DOI: 10.17951/sb.2013.7.11 [in Polish].
Koropeckyj, R. (N.d.). Humań. Nowa Panorama Literatury Polskiej. Retrieved from http://nplp.pl/artykul/human [in Polish].
Krebs, Veronika (1879). Umanskaia reznia (Zapiski Veroniki Krebs) [Uman massacre (The notes of Veronika Krebs)]. Kiev [in Russian].
Krechowiecki, J. (1871). Księża Bazylianie na Wołyniu, Podolu i Ukrainie. Przegląd Lwowski, R. 1 (1 sierpnia), 147-153 [in Polish].
Kriwoszeja, I. (2010). Ewolucja konstrukcji lokalnych „centrum-prowincja”. Transformacja magnackich minipaństw na Ukrainie Prawobrzeżnej w latach 1793-1863 (na przykładzie latyfundiów hrabiów Potockich herbu Pilawa). Studia Europaea Gnesnensia, 1-2, 347-356 [in Polish].
Kryvosheia, I.I. & Blyzniuk, I.V. (1998). Umanskyi bazylianskyi monastyr (1765-1834 rr.) [Basilian monastery in Uman (1765-1834)]. Umanshchyna v etnopolitychnii istorii Ukrainy (kinets XVIII – persha tretyna XIX st.). Kyiv, 5-35 [in Ukrainian].
Kryvosheia, I.I. (2008). Evoliutsiia vzaiemyn mahnativ Pototskykh i khrystyianskykh tserkov: na prykladi Pravoberezhnoi Ukrainy XVIII-XIX st. [Evolution of the relations between the Potocki magnate family and the Christian Church: On the example of Right-bank Ukraine in 18th – 19th centuries]. Gileia: naukovyi visnyk, 15, 10-15 [in Ukrainian]
Kryvosheia, I. (2009). Umanskyi vasylianskyi monastyr, 1765-1834 [Basilian monastery in Uman (1765-1834)]. Uman: RVTs «Sofiia» [in Ukrainian].
Kryvosheia, I.I. (2009). Misto Uman u vlasnosti hrafiv Pototskykh (druha chvert XVIII – persha tretyna XIX st.): terytoriia konfliktu, kompromisu chy vzaiemodii? [City of Uman owned by the Counts Potocki (second quarter of 18th – first third of 19th century)]. Problemy istorii Ukrainy XIX – pochatku XX st., 16, 173-183 [in Ukrainian].
Kryvosheia, I. (2017). Osvitni proekty polskykh arystokrativ Pototskykh na ukrainskykh zemliakh (XVIII-XIX st.) [Enlightenment projects of the Potocki aristocrats in Ukrainian territories (18th – 19th centuries)]. Polska і Ukraіna w przestrzenі еuropejskіej – przeszłość і teraźnіejszość. Zbiór prac naukowych dedykowanych profesorowie Emilianowi Wiszce (1940-2014). Vol. 1. Toruń-Кijów, 12-19 [in Ukrainian].
Lorens, B. (2013). Problemy wychowawcze w szkołach bazyliańskich w drugiej połowie XVIII wieku na przykładzie kolegium w Buczaczu. Biuletyn Historii Wychowania, 29, 29-42 [in Polish].
Lorens, B. (2022). Bazyliane a szkolnictwo publiczne w Rzeczy Pospolitej w XVII і XVIII ww. Ukrainian Historical Review, I, 115-130. DOI: 10.47632/2786-717X-2022-1-115-130 [in Polish].
Los, V. (2007). Uniatska tserkva Pravoberezhnoi Ukrainy kintsia XVIII – pochatku XIX stolittia: istoriohrafiia problemy [Ukrainian Church of the Right-bank Ukraine between late 18th and early 19th c.: Historiography of the question]. Rukopysna ta knyzhkova spadshchyna Ukrainy, 11, 151-170 [in Ukrainian].
Los, V.E. (2009). “Asta monasterii Lubarensis”: dzherelo do vyvchennia istorii vasylianskoho chernetstva Pravoberezhnoi Ukrainy (druha polovyna XVIII – persha polovyna XIX st. [“Асta monasterii Lubarensis”: A source for the history of Basilian monasticism in Right-bank Ukraine (second half or 18th – first half of 19th c.)]. Rukopysna ta knyzhkova spadshchyna Ukrainy, 13, 224-241 [in Ukrainian].
Menniti, Piotr (1764). Szkoła Bazyliańska zamykająca nauki dla dobrego wychowania nowiciuszow y professow Z.S. Bazylego W. przez Jmci Xiędza Piotra Mennitego Generała tegoz zakonu Congregacyi włoskiey, włoskim językiem wydana: na polski zaś język przetłumaczona… Miejscami według ustaw w szczególności do teyże Kongregacyi Ruskiey stosujących się dopełniona. Wilno [in Polish].
Mładanowicz, P. (1905). Rzeź humańska. In: Mościcki, H. Z dziejów hajdamaczyzny. Cz. 1. Warszawa, 105-151 [in Polish].
Morawiec, N. & Zabołotna, O. (2019). History, ‘Little Motherland’ and multi-, inter- and transcultural education. In: Dymczyk, R., Morawiec, N. & Zagoruiko, L. (Eds.). Crossroads. Past/present/future man in multicultural, intercultural and transcultural world. Vol. 5. Częstochowa-Humań-Poznań, 51-63 [in English].
Morawski, W. & Szawłowska, S. (2006). Wojny rosyjsko-tureckie od XVII do XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo TRIO [in Polish].
Nowicka-Jeżowa, A. (1997). Udział bazylianów w kształtowaniu kultury chrześcijańskiej na wschodnich Kresach Rzeczypospolitej. Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze, 4-5, 240-251 [in Polish].
Pavlenko, M. (1996, October 30). Bazylianskyi monastyr: doslidzhennia z istorii umanskoho kolehiumu u systemi osvitnikh zakladiv Ukrainy XVIII st. [Basilian monastery: Investigations into the history of the Uman college and the system of educational facilities of 18th century Ukraine]. Umanska Zorya, 2 [in Ukrainian].
Pidłypczak-Majerowicz, M. (2012). Książka i biblioteka bazyliańska w XVII-XVIII w. oraz wpływ kasat na stan ich zachowania i opracowania. Hereditas Monasteriorum, 1, 85-97 [in Polish].
Radwan, M. (2000). Bazylianie w zaborze rosyjskim w latach 1795-1839. Nasza Przeszłość, 93, 153-225 [in Polish].
Raczyński, E. (Publ.) (1854). Bunt hajdamaków na Ukrainie r. 1768 opisany przez Lippomana i dwóch bezimiennych. Poznań [in Polish].
Rudakova, Yu. (2011). Navchalna literatura, vydana v drukarni Pochaivskoi Lavry u XVIII – pershii tretyni XIX st.: tematyka, istoryko-knyhoznavcha ta dzhereloznavcha kharakterystyka prymirnykiv (iz fondiv Natsionalnoi biblioteky Ukrainy imeni V.I. Vernadskoho) [Educational literature are published by the printing works of the Pochaiv Monastery in the 18th and first third of 19th c.: the topic, historical, bibliographic, and source characteristic of copies (from the fonds of the V.I. Vernadskyi National Library of Ukraine)]. Naukovi pratsi Natsionalnoi biblioteky Ukrainy im. V.I. Vernadskoho, 31, 349-365 [in Ukrainian].
Rudaś-Grodzka, M. (2005). Ogród na rozstajach rzeczywistości i wyobraźni poetyckiej. Metamorfozy Zofiówki. Pamiętnik Literacki, 4, 143-160 [in Polish].
Rylskii, R. (1887). Rasskaz sovremennika o prikliucheniiakh s nim vo vremia Koliivshchiny 1768 g. [A contemporary’s account of his adventures during the Koliyivshchyna of 1768]. Kievskaia starina, 1, 51-64 [in Russian].
Sahlins, M. (1985). Islands of History. Chicago: The University of Chicago Press [in English].
Salamakha, M. (2013). Vasylianski monastyri yak oseredky relihiinoi identychnosti ukraintsiv (ostannia chvert XVIII st. − 30-ti roky XIX st.) [Basilian monasteries as the centres of religious identity of Ukrainians (last quarter of 18th c. – 1830s)]. Naukovyi visnyk Skhidnoievropeiskoho natsionalnoho universytetu imeni Lesi Ukrainky, 21, 16-21 [in Ukrainian].
Shkarbiuk, P.V. (2005). Monashyi Chyn Ottsiv Vasyliian u natsionalnomu zhytti Ukrainy [Monastic Order of Basilian Fathers in the national life of Ukraine]. Lviv: VVP “Misioner” [in Ukrainian].
Skoczylas, I. (2009). Slavia Unita – the Cultural and Religious Model of the Archidiocese of Kiev in the Seventeenth and Eighteenth Centuries (the Discussion on Christian Heritage of the Nations of Eastern Europe). In: Kłoczowski, Jerzy & Łaszkiewicz, Hubert (Eds.). East-Central Europe in European History: Themes and Debates. Lublin, 243-254 [in English].
Sokyrska, W. & Srogosz, T. (2017). The haidamaks and Koliyivshchyna in the Polish and Ukrainian historiography. The Polish-Ukrainian duet. Review of Historical Sciences. Vol. XVI, No 3. Pp. 7-40. DOI: 10.18778/1644-857X.16.03.01 [in English].
Stetsyk, Yu. (2016). Chentsi-pedahohy umanskykh vasylianskykh shkil (1769-1774 rr.): biohrafichnyi ohliad [Monks-pedagogues of Basilian schools in Uman (1769-1774): A biographical review]. Eminak, 2 (1), 22-27 [in Ukrainian].
Stetsyk, Yu. (2020). Monakhy-pedahohy Umanskoho vasylianskoho kolehiumu (1775-1776): biohrafichnyi ohliad [Monks-teachers of the Basilian college in Uman (1775-1776): A biographical review]. Aktualni pytannia humanitarnykh nauk: mizhvuzivskyi zbirnyk naukovykh prats molodykh vchenykh Drohobytskoho derzhavnoho pedahohichnoho universytetu imeni Ivana Franka. Vol. 6, No 27. Pp. 17-20 [in Ukrainian].
Tamm, M. (2013). Beyond History and Memory: New Perspectives in Memory Studies. History Compass, 11/6, 458-473 [in English].
Tretiak, J. (1911). Bohdan Zaleski do upadku powstania listopadowego 1802-1831. Kraków [in Polish].
Wereda, D. (2009). Kult Jozafata Kuncewicza w XVIII wieku. Acta Academiae Artium Vilnensis, 54, 85-97 [in Polish].
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
